Op. Dr. Kamran Beydullayev, MRCS İngiltərə, Ümumi və Transplant Cərrah, əlaqə nömrəsi 0504063853
Böyrəküstü vəzilər hər iki böyrəyin üstündə yerləşmiş bir vəz orqanıdır. Onlar üçbucaq formadadırlar, histoloji iki hissə ayırd edilir.
- İçəri medulyar hissə – burada epinefrin istehsal olunur (adrenalin)
- Xarici kortikal hissə – burada da steroid hormonlar (aldesteron və kortizol) sintez edilir.
Sağlam həyatı saxlamaq üçün böyrəküstü vəzi orqanizmdə müxtəlif funksiyaları kontrol edən çoxlu kritik hormonlar ixrac edir. Bunlara su duz mübadiləsini tənzimləyən, stress situasiyalarda bədənin reaksiyasını müəyyən edən, qan təzyiqinə təsir edən hormonları göstərə bilərik.
Əgər böyrəküstü vəzi normal işləməsə bu zaman ixrac etdikləri hormonların miqdarı az və ya çox ola bilər. Böyrəküstü vəzinin normal işləməməsinə səbəb həm onun özündə yaranan problemlərlə əlaqəli ola bilər, həm də vəzdən kənarda olan bəzi orqanların təsirindən ola bilər. Bu orqanlar böyrəküstü vəzinin işini kontrol edən beyindəki hipotalamus və pitutiary vəz ola bilər.
Böyrəküstü vəzidə problem aşkar edildikdə komputer tomoqrafiya (KT) və maqnit rezonans (MR) müayinədən estifadə edilir. Bundan başqa laborator müayinələr diaqnoz qoymağa kömək edir.
Böyrəküstü vəzinin müayinəsi və xəstəliklərin diaqnozu mürəkkəb bir prosesdir və ilkin olaraq vəzidə olan törəmənin hiperfunsional və ya sakit, bədxassəli və ya xoşxassəli olmasını aşkarlamaqdır.
Vəzidə yaranan ən major 4 xəstəlik bunlardır.
- Böyrək üstü vəzi xərcəngi
- Konn sindromu (hiperaldesteronizm) – bu xəstəlik zamanı vəz toxuması normadan artıq aldosteron ixrac edir. Bu həm də birincili hiperaldosteronizm adlanır.
- Kuşing sindromu – Kortizol adlanan hormonun böyrəküstü vəz tərəfindən normadan artıq ifraz olunmasından yaranır. Bu problem böyrəküstü vəzidən daha çox pituitari vəzin şişlərində yaranır. Lakin xərcəng olmayan böyrəküstü vəzi törəmələri də Kuşing sindromu yarada bilər.
- Feoxromositoma – Bu xəstəlik adrenalin sintez edən böyrəküstü vəzin medulyar hissəsinin şişlərində yaranır.
Bunlar da maraqlı ola bilər