Op. Dr. Kamran Beydullayev, MRCS İngiltərə, Ümumi və Transplant Cərrah, əlaqə nömrəsi 0504063853
Kəskin qaraciyər çatışmazlığı qısa müddət ərzində ( bir neçə gün və ya həftə) qaraciyərin funksiyalarının kəskin pozulmasına deyilir. Qaraciyərin sintetik və detoksikasiya funksiyalarının pozulması sarılıq, ensefalopatiya, koaqulopatiya və multiorqan çatışmazlığına gətirib çıxarır. Kəskin qaraciyər çatışmazlığı olan xəstələrdə ölüm 40-50% təşkil edir. Ölümə səbəb adətən beyin ödemi və ya multiorqan çatışmazlığı olur.
Kəskiin qaraciyər çatışmazlığı zamanı müalicənin 3 əsas istiqaməti vardır: ümumi dəstəkverici terapiya, xəstəliyi yaradan səbəbin müalicə edilməsi və qaraciyər transplantasiyasına uyğun xəstələrin erkən aşkar edilməsi. Müalicə prosesi zamanı koma vəziyyətinə nəzarətə, maye balansının uyğunluluğuna, infeksiya kontrolunun ciddiliyinə və hemodinamik parametrlərin stabilliyinə yaxından diqqət yetirmək lazımdır. Koaqulyasiya profili, qanın ümumi analizi, qan qazları və metabolik göstəricilər davamlı monitor olunmalıdır. Sistem perfuziyasını və damardaxili mayeni normal saxlamaq mümkün olduqda multiorqan çatışmazlığın maye köçürülməsinə baxmayaraq təzyiqi aşağı olan xəstələrə vazopressor dərmanlarla kömək etmək olar. 3-cü v 4-cü dərərcədə koma vəziyyətində olan xəstələr intubasiya olunmalıdır. Kəskin qaraciyər çatışmazlığı olan xəstələrdə immunitet kəskin aşağı olur və onlar infeksiyaya qarşı həssas olurlar. Bu səbəbdən də yüksək səviyyədə infeksiya nəzarəti olmalıdır. Qan, bəlğəm, sidik təkrar təkrar əkilməyə göndərilməlidir və geniş tərkibli antibiotiklər təyin edilməlidir. Koaqulopatiyaya qarşı plazma və koaqulyasiya fakotrları qanaxma olmadıqca və ya hansısa invaziv prosedura planlaşdırılmırsa adətən təyin edilmir.
Xəstəliyin səbəbindən asılı olaraq spesifik müalicə effektli ola bilər və mümkün qədər erkən başlanmalıdır. Xəstəliyin inkişafı da diqqətlə izlənilməlidir ki, qaraciyər transplantasiyasının zamanı gecikdirilməsin. Paraçetamol zəhərlənmələri zamanı N asetil sistein maddəsinin təyini qaraciyərin zədələnməsini azalda bilər. Son tədqiqatlar digər səbəbli kəskin qaraciyər çatışmazlıqlarında da N asetil sisteinin köməyi olduğunu göstərir. Autoimmun səbəbli kəskin qaraciyər çatışmazlıqlarında kortikosteroidlərin təyin edilməsi fayda verir. Hepatit B xəstələrdə antiviral dərmanların faydalı olduğu göstərilir. Amanit Phalloides göbələyi ilə zəhərlənmə zamanı aktiv kömürün təyin olunması qana sorulan zəhərin azalmasına səbəb olur. Hamiləliklə bağlı kəskin qaraciyər çatışmazlığında hamiləlik dayandırmalıdır.
Bunlar da maraqlı ola bilər