Posted on

Düz bağırsaq xərçəngi. Mezorektal eksiziya niyə lazımdır?

Op. Dr. Kamran Beydullayev, MRCS İngiltərə, Ümumi və Transplant Cərrah, əlaqə nömrəsi 0504063853

Kamran Beydullayev
Dr. Kamran Beydullayev

Düz bağırsaq xərçəngi geniş yayılmış xərcəng növlərindən biridir. Köhnə tədqiqatlarda düz bağırsaq xərcənginə görə əməliyyat olunan xəstələrin 30%- dən çoxunda şişin təkrar əmələ gəlməsi  qeyd edilir. Düz bağırsaq xərcənginin cərrahi müalicəsinin əsas təməl prosedurları abdominoperineal rezeksiya (düz bağırsağın anusla birlikdə kəsilib çıxarılaraq daimi kolostomanın qoyulması) və aşağı ön rezeksiyasıdır . Bu əməliyyatların yüksək riskləri vardır. 1979 cu ildə Healed düz bağırsaq xərcənglərində lokal təkrarlanma riskini əhəmiyyətli dərəcədə azaldan daha bir cərrahi texnika təklif etdi. Bu cərrahi texnika total mezorektal eksiziya adlanır (TME). Bu üsulun mahiyyəti mezorektumu əhatə edən visseral fassiyanın çanağı örtən parietal fassiyadan iti üsulla kəsilərək disseksiya edilməsidir. Düz bağırsaq xərcənginin cərrahi əməliyyatı zamanı bu məntiqi müstəvidən mezorektumun tam kəsilib çıxarılması əməliyyatın nəticəsinə əhəmiyyətli dərəcədə təsir edir. Əməliyyat zamanı total mezorektal eksiziya edilməyən xəstələrlə müqayisədə şişin yaxın müddət üçün təkrar olunma göstəricisi bu prosedura tətbiq olunandan sonra  30% dən 5% ə qədər enmişdir.

Düz bağırsaq xərcəngi
Total mezorektal eksiziya

Araşdırmalar yuxarı düz bağırsaq xərcəngi zamanı şiş hüceyrələrinin mezorektumda şişin sərhəddindən 5 sm dən distala yayılmadığını göstərir.

Total mezorektal eksiziya əməliyyatının nisbətən daha yüksək ağırlaşma riskləri var. Bunlara anastomoz qaçaqları, yara infeksiyası, sidik və seksual disfunksiyalar, və daha tez tez defekasiya halları aiddir.

Son zamanlar bu əməliyyat laparoskopik icra edilir. İlk başlanğıcda əməliyatın laparaskopik icra edilməsinə şübhə ilə yanaşılsa da, sonralar tədqiqatlar göstərdi ki, şişin təkrar olunma riskində də, ağırlaşmaların olma riskində də laparoskopik üsul açıq üsuldan heç də fərqlənmir.

Total mezorektal eksiziya
Düz bağırsaq xərcəngi

Hal hazırda düz bağırsaq xərcənginin müalicəsində multidissiplinar yaxınlaşma tətbiq olunur. Bu müalicəyə kimyəvi və radioterapiya da daxildir. Əməliyyatdan öncə kimyəvi terapiya və ya radioterapiyanın tətbiq olunması şişin həcmcə kiçilməsinə səbəb olur və əməliyyatı texniki asanlaşdırır və lokal təkrar olunma riskini azaldır.

Dr. Kamran Beydullayev
Kamran Bedullayev

Bunlar da maraqlı ola bilər

 

 

Posted on

Düz bağırsaq xərcəngi

Op. Dr. Kamran Beydullayev, MRCS İngiltərə, Ümumi və Transplant Cərrah, əlaqə nömrəsi 0504063853

Kamran Beydullayev
Dr. Kamran Beydullayev

Düz bağırsaq şişlərinin digər yoğun bağırsaq şişləri ilə çoxlu ümumi ortaq nöqtələri olduğundan onları adətən bir yerdə kolorektal şişlər adlandırırlar. Düz bağırsaq yoğun bağırsağın təqribən 15 sm uzunluqda olan son hissəsidir. Yoğun bağırsağın digər hissələrinin şişləri ilə xarakter etibari ilə böyük bir fərq olmasa da müalicə taktikasında və proqnozlarda əhəmiyyətli fərqlər var. Düz bağırsaq çanaqda dar bir sahədə yerləşdiyindən onun əməliyyatı daha çətin və mürəkkəbdir. Əvvəllər radikal əməliyyatlara cəhd olunmasına baxmayaraq uzun dönəm üçün nəticələr çox pis idi. Son 30 ildə müalicə prinsiplərinin və texnikasının dəyişməsi ilə əlaqədar düz bağırsaq şişlərinin proqnozları əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşmışdır.

Düş bağırsaq xərcəngi
Düz bağırsaq şişi

Düz bağırsaq şişlərinin əlamətləri hansılardır? Əvvəlcədən demək istəyirəm ki, düz bağırsağın şişinin əlamətləri kimi təsvir olunanlar təkcə şiş xəstəliyinə xarakter deyil,  digər başqa xəstəliklərdə də ola bilər. Ona görə də bu ələmətlərə rast gəldikdə şiş xəstəliyi var kimi panik olmağa səbəb yoxdur.

  1. Nəcisdə qanın və seliyin olması
  2. Bağırsaq vərdişlərinin dəyişməsi. Məsələn həmişə ishala meyilli adamda qəbizliklərin başlaması, və ya tərsinə.
  3. Qarında ağrılar və ağrılı defekasiya
  4. Bağırsağın tam boşalmaması hissiyatı. Xəstə böyük bayıra çıxdıqdan sonra onda elə bir hissiyat olur ki, onun bağırsaqları tam boşalmadı
  5. Səbəbi izah olunmayan dəmir defisitli anemiya
  6. Səbəbi izah edilməyən çəki itkisi və ümumi zəiflik

Xərcəng xəstəliyi genlərin xəstəliyidir. Hüceyrənin nə zaman bölünəcəyi, nə zaman məhv olacağı haqqında informasiya ginlərdə yazılıb və bu prosesi onlar tənzimləyir. Bu genlər mutasiyaya məruz qaldıqda, yəni dəyişikliyə uğradıqda bu hüceyrələr lazım olmadığı halda bölünməyə davam edərək çoxalırlar və şiş toxumasını əmələ gətirirlər. Hüceyrələrdə mutasiya törədə bilən amillər çoxdurlar. İstənilən fiziki, kimyəvi, bioloji amillər gendə dəyişikliklər yarada bilər.

Kimlərdə düz bağırsaqda xərcəng yaranması riski daha çoxdur?

  1. Yaşlı xəstələr. Daha çox 50 yaşdan sonra əmələ gəlir.
  2. İltihabi bağırsaq xəstəlikləri ( Kron xəstəliyi, qeyri spesifik xoralı kolit)
  3. Kolorektal şiş riskini artıraq genetik vəziyyətlər. Məsələn ailəvi adenomatoz polipoz xəstəliyi.
  4. Əgər ailədə kolorektal şiş tarixçəsi varsa
  5. Əgər əvvəllər bağırsaqda polip və şiş olubsa bu da risk faktor sayılır.
  6. Alkoqol və siqaret çəkən adamlarda daha çox rast gəlinir
  7. Az bitki mənşəli və daha çox qırmızı ət yeyən adamlarda risk daha yüksəkdir.
  8. Şəkərli diabet və piylənmə xəstəliyi riskləri artırır.
Düz bağırsaq xərcəngi
Kolonskopla müayinə

Kolorektal şişləri vaxtında aşkar etmək onlardan xilas olmaq şansını çox çox yüksəldir. Bu səbəbdən də 50 yaşdan yuxarı şəxslərə skrininq məqsədi ilə vaxtaşırı kolonskop müayinəsindən keçmək məsləhət görülür.

Kmaran Beydullayev
Dr. Kamran Beydullayev

Bunlar da maraqlı ola bilər.