Очередной успех Центрального таможенного госпиталя

“На днях врачами отделения трансплантологии Центрального таможенного госпиталя была проведена уникальная операция, которая ознаменовала очередной успех не только госпиталя, но и медицины в Азербайджане. Благодаря высокому профессионализму трансплантологов отделения в процессе пересадки впервые изъятие печени у живого донора было произведенo лапароскопическим методом. В Азербайджане такая сложная и уникальная донорская операция на печени проведена впервые.”

В увлекательном интервью с хирургом-трансплантологом Кямраном Бейдуллаевым мы поговорили о данной операции и донорстве.  

-Доктор Кямран, в чем заключается особенность проведенной Вами операции

-Мы впервые в Азербайджане во время трансплантации печени провели полностью лапароскопическую операцию живому донору по изъятию органа. С технической точки зрения данная операция является одной из самых сложных и требует высоких навыков и знаний.

Успешное проведение данной операции в отделении трансплантологии Центрального таможенного госпиталя можно считать большим достижением. Донорские операции имеют свои особенности. В течение всей операции извлекаемый для пересадки орган или его фрагмент должны быть защищены от механических, термических и ишемических повреждений.

До момента завершения операции артерии и вены пересаживаемого органа не должны быть повреждены или отрезаны, а затем должны быть отрезаны в нужный момент предельно осторожно для  того, чтобы не создать технические проблемы реципиенту в процессе пересадки. В любом случае приоритетом для врачей остается сохранение здоровья донора. По этой причине изъятие органа или его фрагмента при трансплантации у донора или же при какой-либо патологии у пациента – это две совершенно разные операции.

Учитывать все эти нюансы в процессе лапароскопической операции возможно лишь при наличии специальных технических навыков. Но у лапароскопической хирургии есть свои преимущества. Такие операции выгодны с косметической точки зрения, так как проводятся при помощи маленьких надрезов (не остается больших шрамов), и менее болезненны. Пациенты после лапароскопии быстрее возвращаются к активной жизни, сокращается лежачий режим и им выписывается намного меньше болеутоляющих таблеток.

Принимая во внимание все вышесказанное, данный вид хирургии можно считать несущей наименее тяжелые последствия. Однако, лапароскопическая хирургия в отличие от традиционной открытой требует специальные технические навыки.

Богатый опыт, полученный нами при операциях по пересадке печени, позволил нам сегодня выполнить донорскую операцию полностью лапароскопическим методом. В дальнейшем мы планируем проводить лапароскопические операции донорам печени на регулярной основе.

Отмечу, что при всех операциях по трансплантации почек донорские операции у нас проводятся лапароскопическим путем. Это является техническим достижением нашего госпиталя. После таких операций доноры быстрее выздоравливают и выписываются.

Для сравнения отмечу, что впервые при трансплантации печени лапароскопическое изъятие органа у донора было осуществлено в Турции всего 10 месяцами ранее, чем в Азербайджане, несмотря на давние сложившиеся там традиции трансплантологии.

– Как давно Вы работаете именно в области трансплантационной хирургии?

– Как известно, впервые операции по пересадке печени были проведены в Азербайджане в 2008 году известным хирургом Мирджалалом Кязыми. И с того же времени уже 11 лет я работаю в этой команде. На сегодняшний день нами было проведено около 600 операций по пересадке почки и 200 – по пересадке печени. Сегодня в данной команде я управляю именно донорскими операциями.

– Сам факт проведения таких крупных и сложных операций в Азербайджане вызывает гордость. Но насколько трудно завоевать доверие пациентов для проведения подобных операций?

– Такого рода сложности были актуальны 10 лет назад. Беспрерывная деятельность и наш многолетний опыт давно оставили позади подобные сложности. Сегодня большинство граждан предпочитает обращаться для трансплантации к врачам нашего отделения трансплантологии, а не выезжать на операцию за рубеж, как это было раньше.

Успешные результаты достигаются не только благодаря тяжелому труду нашего медицинского персонала. В этом большая заслуга и руководства Центрального таможенного госпиталя, и материально-технической базы. Руководство оказывает нам колоссальную моральную поддержку и оперативно разрешает любые возникающие в процессе деятельности госпиталя проблемы, а отделение трансплантологии госпиталя оснащено лучшим передовым оборудованием. Если бы не все эти вышеперечисленные мною преимущества вкупе, может быть мы и не смогли бы достигнуть таких успешных результатов и завоевать доверие пациентов…

 Расскажите пожалуйста подробнее о донорских операциях.

– Трансплантация органа состоит из двух разных операций: операция на доноре (изъятие) и на реципиенте (имплантация).  Они проводятся двумя разными командами врачей в разных палатах. Каждая из этих операций имеет свои особенности и сложности. Доноры проходят детальное предоперационное обследование на наличие или отсутствие противопоказаний к операции. Доноров почки мы оперируем только лапароскопическим методом в течение 1-1,5 часов. При трансплантации печени донорские операции бывают трех видов. У взрослых проводится изъятие правой доли печени, у подростков и доноров с недобором веса – левой доли, у детей – левого латерального сектора (то есть 20 %-тов печени бывает достаточно).

Во время уникальной операции мы применили лапароскопическое изъятие левого латерального сектора печени, что будем делать и впредь. В донорских операциях приоритетом является здоровье донора. При любой спорной ситуации, возникшей в процессе операции, ситуация решается в пользу донора. Наряду с этим изъятый орган или его фрагмент должны быть полностью пригодными для реципиента. В связи с этим, донорская операция должна проводиться очень аккуратно с учетом всех анатомических тонкостей. Проведение лапароскопической донорской операции позволяет донорам быстрее возвращаться к активной жизни и легче переносить реабилитационный период. При нормальном протекании операции и послеоперационного периода донор до конца жизни не испытывает каких-либо проблем, это не влияет на продолжительность его жизни и не влечет за собой инвалидность. Все доноры, которых мы оперировали, сегодня вполне здоровы. Тем не менее у нас были доноры, у которых возникали осложнения во время операций, которые мы устраняли, приложив дополнительные усилия. Мы демонстрировали наши результаты в различных журналах и на конференциях международного и локального уровня.

– Ощущается ли в Азербайджане недостаток в донорских органах?

– Не только в Азербайджане, но и во всем мире наблюдается дефицит донорских органов. На самом деле трансплантация органов живых доноров и была внедрена в практику для устранения этого дефицита. В западных странах эта проблема решается путем изъятия органов у доноров-трупов. В Азербайджане на данный момент предпринимаются меры для внедрения данной практики и, я надеюсь, что применение обязательного медицинского страхования лишь ускорит этот процесс. Изъятие органа у живого и мертвого доноров имеют свои плюсы и минусы. Подытожу, что развитие в Азербайджане программы трансплантации органов умерших доноров крайне важно и для этого отрасль здравоохранения в стране располагает всевозможными условиями.

Интервью провела Диляра Заманова, PR-специалист Центрального таможенного госпиталя

Kadavradan orqanın çıxarılması və bu prosesin koordinasiyası

Op. Dr. Kamran Beydullayev, MRCS İngiltərə, Ümumi və Transplant Cərrah, əlaqə nömrəsi 0504063853

Dr. Kamran Beydullayev
Op. Dr. Kamran Beydullayev

Kadavradan orqanın çıxarılması və bu prosesin koordinasiyası.
1-ci mərhələ: Donorun aşkar edilmsi
Potensial orqan donorunun aşkar edilməsi və diaqnozunun qoyulması. Reanimasiya şöbələrində müalicə həkimi, reanimatoloq, neyro cərrah və ya nevroloq tərəfindən edilir.
2-ci mərhələ: Məlumatın verilməsi
Beyin ölümü aşkar edildikdən sonra və diaqnoz qoyulduqdan sonra Respublika Transplant Mərkəzinə məlumat verilir. Koordinator xəstə haqqında tam informasiya toplayır. Potensial donorun orqanlarının yararlığı nəzərdən keçirilir. Xəstənin yaxınlarının kontaktları və telefon nömrələri qeyd edilir.
3-cü mərhələ: Ailə ilə birinci söhbət
Reanimatoloq xəstənin adamların xəstənin vəziyyəti barədə məlumatlandırmalıdır. Bu zaman məlumat aydın olmalıdır, xəstənin adamları xəstədə geri dönməyən beyin zədələnməsinin olmasınıbilməlidirlər. Xəstəyə beyin ölümü diaqnozu qoyulması bildirilməlidir. Xəstəliyin başqa yerdə müalicə oluna biləcəyi kimi yalançı ümüdlər verilməməlidir, xəstənin adamlarını çaşdıran sözlər ( məsələn ciddi şəkildə xəstədir) işlədilməməlidir. Bu məlumatı verən həkim qəti şəkildə donorluq haqqında söhbət açmır və donorluq üçün razılıq alınmasında iştirak etmir.
4-cü mərhələ: Sənədlərin təkrar yoxlanması
Respublika Transplantasiya Mərkəzinin kordinatoru bütün sənədləri təkrar yoxlayır və toplanrıda müzakirəyə çıxarır.

orqan bağışlamaq
Orqan bağışı

5- ci mərhələ: Ailə ilə ikinci söhbət
Beyin ölümü və potensial donor olmaq şansı dəyərləndirildikdən sonra xəstə yaxınlarının əlaqə telefonu və ünvanı administrativ kordinatora ötürülür. Administrativ koordinator ailə ilə kontakt yaradır və xəstəxana kordinatoru bu işdə ona kömək edir. Görüş üçün xüsusi otaq olmalıdır, reanimasiya şöbəsi bu məqsəd üçün uyğun yer deyil. Razılıq alındıqdan sonra bu yazılı şəkildə təsbit olunur.
6-cı mərhələ: Orqanın çıxarılması və çatdırılması
Razılıq əldə edildikdən sonra tibbi koordinator xəstənin məlumatlarının transplant mərkəzlərə göndərir. Onlar bu məlumatlara nəzər yetirib əlavə müayinələr və ya edilmiş müayinənin təkrarlanmasını istəyə bilərlər. Orqanlar transplant komandalar tərəfindən çıxarılandan sonra uyğun mərkəzlərə göndərilir.
7 –ci mərhələ:
Bütün proses sənədləşdirilib Respublika Transplantasiya Mərkəzinin komputer sisteminə daxil edilir. Xəstənin qohumlarına təhvil verilməsinə və ailəyə sosial dəstək verilməsinə nəzarət edilir.

Bunlar da maraqlı ola bilər

  1. Beyin ölümü nədir və necə təyin edilir?
  2. Qaraciyər donoru- qaraciyər bərpa olurmu?
  3. Böyrək Transplantasiyası məlumat sessiyası
  4. Böyrək donorları (1-ci hissə)
  5. Böyrək donorları (2-ci hissə)
  6. Kimlərə böyrək köçürülməlidir? Son dönəm böyrək xəstəliyinin səbəbləri
  7. Böyrək Transplantasiyası, yoxsa dializ

 

Beyin ölümü nədir və necə təyin edilir.

Ümumi cərrah, cərrah transplantoloq
Op. Dr. Kamran Beydullayev

Op. Dr. Kamran Beydullayev, MRCS İngiltərə, Ümumi və Transplant Cərrah, əlaqə nömrəsi 0504063853

Beyin ölümü diaqnozu necə qoyulur?
Beyin ölümü beyin kötüyü daxil olmaqla beyinin bütün funksiyalarının geridönməz şəkildə dayanmasıdır.
Beyin ölümü diaqnozu qoyulması üçün ilkin şərtlər
Beyin ölümü diaqnozu qoyulması üçün aşağıdakı şərtlər olmalıdır.
1. Pasient komada olmalıdır və komanın səbəbi bəlli olmalıdır.
2. Pasientdə spontan tənəffüs olmamalıdır və süni tənəffüs aparatına qoşulu olmalıdır
3. Xəstənin ölümünə səbəb olan hadisə ən azı 6 saat əvvəl olmalıdır və səbəb aydın şəkildə göstərilməlidir. ( kəllə beyin travması, beyindaxili qanaxma)
4. Pasient kardiovaskulyar şokda olmamalıdır.
5. Aydın endokrin və metabolik kənaraçıxmalar korreksiya edilməlidir
İstisnalar
1. Pasient hipotermik olmamalıdır. Bədən temperaturu ən azı 35.5 C dən aşağı olmamalıdır, aşağı olduqda normal hala gətirilməlidir.
2. Pasient heç bir sedativ, əzələ relaksantları, antikonvulsantlar, hipnotik, narkotik və antidepressant qəbul etməməlidir. Əgər xəstə əvvəllər belə bir dərman qəbul edibsə bu dərmanın qanda səviyyəsi sıfır olmalıdır.
3. Yol qəza hadisəsində, dərman zəhərlənməsində, səbəbi məlum olmayan komalarda toksikoloji müayinə aparılmalıdır. Bu cür müayinə imkanı olmadığı zaman beyin ölümü diaqnozu qoymaq üçün 5 gün gözləmək lazımdır.
4. Komanın metabolik və endokrinoloji səbəbləri istisna edilməlidir.
5. Pasientdə beyin aktivliyinin heç bir əlaməti olmamalıdır.
Beyin ölümü diaqnozunu kimlər qoymalıdır?
1. Beyin ölümü olan pasientlərin müayinə olunmasında təcrübəsi olan nyrocərrah, nevroloq, reanimatoloq və anestezioloq, daxili xəstəliklər üzrə mütəxəssis və pediatr beyin ölümü diaqnozunun qoyulmasına cəlb edilə bilər.
2. Nefroloq və ya transplantasiya komandasının hər hansı bir üzvü bu prosesdə iştirak etməməlidir.
Beyin ölümü diaqnozu necə qoyulur?
1. İlkin kliniki müayinə. Pasientin komada olduğunu təsdiqləməli, hər hansı qıcolma aktivliyi, dekortikasiya və deserebrasiya hərəkətlərinin olmamasını aydınlaşdırmaq lazımdır. Frontal sinusların üzərinə basmaqla üzün qırışdırılmasına fikir verilir və motor reaksiyası yoxlanılır. Ağrı stimuluna olan motor reaksiyası mənfi olmalıdır.
2. Beyin kötüyü refleksləri.
• Göz bəbəyinin işığa reaksiyası göz bəbəklərini işıqlandırmaqla qeyd edilir.
• Korneal reflekslər pambıqla buynuzlu qişaya toxunulur və göz qırpmasının olmaması qeyd edilir.
• Okulo-sefalik refleks . Pasientin başı neytral vəziyyətdə saxlanılır, sonra iki əllə tutulub sağa və sola hərəkət etdirilir. Normal halda göz almaları əks istiqamətdə hərəkət edir. Beyin ölümü olan xəstələrdə göz almaları başla eyni istiqamətd hərəkət edir.
• Vestibular – okular refleks. Xarici qulaq keçəcəyinə 50ml buz kimi soyuq su tökülür. 20-30 saniyədən sonra gözlərin hərəkəti müşahidə edilir. Göz hərəkətinin olmaması beyin ölümündən xəbər verir.
• Yuxarı və aşağı hava yollarının stimulyasiyası ( gag refleks). Sorucu kateter udlağa və traxeyaya toxundurulur və ögümə refleksi alınır. Beyin ölümü zamanı bu müşahidə edilmir.
3. Müayinələr arasındakı fərq büyüklər üçün 6 saat olacaq.
4. Bütün beyin kötüyü reflekslərinin itmiş olduğu yoxlandıqdan sonra təsdiqləyici test icra edilir. Təsdiqləyici test elektroensefaloqram və angiogram ola bilər.
5. Apnea testi. Apnea testi 6 saat fasilə ilə aparılmış 2 müayinədən sonra edilən ən axırıncı tesdir. Bu test bir dəfə aparılır və spontan tənəffüsün olmamasını göstərir. Pa Co2 nin səviyyəsinin qanda kritik səviyyəyə ( 50-60 mm Hg) çatmasına əmin olmaq lazımdır. Xəstəyə əvvəlcə 100% 02 on dəqiqə müddətinə verilir, sonra ventilyator saxlanılır. Bu müddətdə oksigen verilməsi davam edir. Xəstə süni tənəffüs aparatından ayrıldığı müddətcə heç bir respirator hərəkət olmadıqca apnea test pozitiv sayılır.

 

Bunlar da maraqlı ola bilər.

  1. Qaraciyər donoru- qaraciyər bərpa olurmu?
  2. Böyrək Transplantasiyasının ağırlaşmaları
  3. Böyrək Transplantasiyası məlumat sessiyası
  4. Böyrək Transplantasiyası, yoxsa dializ

İmmunosupressor dərmanların tarixçəsi

Op. Dr. Kamran Beydullayev, MRCS İngiltərə, Ümumi və Transplant Cərrah, Əlaqə nömrəsi 0504063853

Dr. Kamran Beydullayev

İmmunosupressiv dərmanların əhəmiyyətini başa düşmək üçün onların inkişaf tarixçəsinə nəzər salmaq lazımdır. İmmunosupressiya olmadan transplantasiya mümkün olmamışdır. 1950 ci ilə qədər  sadəcə transplantasiya edilməyə cəhdlər edilmişdir. Bunlarda da yalnız müvəffəqiyyətli nəticə əkiz qardaşlar arasında olan böyrək transplantasiyası olmuşdur. Genetik eynilik bu cütlükdə immunosupressiyaya ehtiyac olmadan transplantasiya etməyə imkan vermişdir. İmmunosupressiya anlayışı ( Orqanizmin immun sistemini dərmanların və digər vasitələrin köməyi ilə zəiflətmək) 1950 illərdən sonra əmələ gəlmişdir.  Buna qədər immunosupressiya kimi bədənin başdan ayağa şüalanmasından istifadə edilirdi. İlk olaraq böyrək transplantasiya əməliyyatında Azotiopirine istifadə edilmişdir. Bu 1960-cı illərə təsadüf edir. Çox tezliklə azotioprinə prednizolon da qoşuldu. 1970 ci ildə isə poliklonal anticisim adlanan dərmanlar icad edildilər. Bunlara Antitimosit qlobulin (ATQ) və antilimfosit qlobulin (ALQ) dərmanları aiddirlər. Azotioprin və prednizolon dərmanları əsas immunusupressiv agentlər kimi, ATQ və ALQ isə giriş immunosupressoru və ya steroidə davamlı recekt ( dəf olma) prosesində istifadə edilirdi. Göstərilən bu regimlə böyrək transplantasiyası zamanı  qreftin ( köçürülən böyrək) 1 illik sağ qalma göstəricisi 50% in üstünə çıxmışdır. Bu müddətdə xəstənin ölmə göstəricisi isə 10-20% olmuşdur.

Böyrək köçürülməsi

1980 ci illərdə isə siklosporin (cyclosporine) dərmanı icad edildi. Bu kəşf transplantasiya sahəsində güclü bir təkanla irəliləyişə səbəb oldu. Siklosporin (Cyclosporine) qəbulu başlanandan sonra transplant xəstələrin nəticələrində dramatik dəyişikliklər əmələ gəldi. Cyclosporine ilə birlikdə xəstəyə azotioprin və prednizolon da verilirdi. Bu üçlü terapiya adlanırdı. 1985 ci ildə monoklonal anticisimlər də sintez edilməyə başladı. OKT 3 ilklərdən idi. Bu dərman da steroidə davamlı dəf olma ( rejection)zamanı istifadə edilirdi. Bəzi mərkəzlər isə giriş immunosupressiya kimi istifadə etməyə başladı. Müəyyən tibbi biliklərin artması və cərrahi texnikanın da köməyi ilə bu rejim böyrək transplantasiyası zamanı qreftin sağqalma göstəricisini 90%-in üstünə çıxardı.

Siklosporinin böyrəyə toksiki təsiri aşkar edildi. Dərmanların sayı az olduğundan müxtəlif vəziyyətlərdə manevr etmək imkanları da az idi. Bütün mərkəzlərin protokolları demək olar ki, eyni idi. Bundan sonra daha iki kəşf hadisələrə təsir edə bildi.  Siklosporinin alternativ olaraq takrolimus dərmanı icad edildi. Daha sonra Mycophenolate Mofetil  ( MMF) dərmanı sintez edildi. Bunun azothioprindən daha effektli və az toksik olduğu müəyyənləşdi. Bunun tətbiqindən sonra kəskin rədd etmə halları daha az rast gəlindi. Azotioprin əvəzinə MMF sonralar siklosporinlə, daha sonra isə takrolimusla effektli şəkildə istifadə edilməyə başladı.

Monoklonal antitellər istiqamətində də inkişaf oldu. Basiliximab və Daclizumab adlı iki monoklonal anticisimlər sintez edildi. Bunlardan başqa Sirolimus adlı daha fərqli bir immunosupressor təsdiqləndi ki, hal hazırda bu kliniki eksperiment keçmək üzrədir.

Müxtəlif immunosupressor dərmanların istifadə üçün təsdiqlənməsi immunosupressor rejimlərin daha optimal olmasına gətirib çıxardı və onların yan təsirlərini azaltdı.

Bunlar da maraqlı ola bilər

 

Böyrək Transplantasiyası, əməliyyatdan sonrakı 1-ci gün

Op. Dr. Kamran Beydullayev, MRCS İngiltərə, Ümumi və Transplant Cərrah, 0504063853

Böyrək köçürülməsi
Dr. Kamran Beydullayev

Böyrək transplantasiyasından sonra 3 aya qədər müddət çox vacibdir. Bu müddəti uğurla keçirən xəstələr adətən qreftn uzun müddət yaşamasına ümüd edə bilər. əməliyyatdan sonra cərrahi və terapevtik tədbirlər birgə aparılmalıdır. Əsas cərrahi problemlər 1-ci gün ərzində baş verə bilər. Xəstələr adətən 1 həftəsində evə yazılır. Ilk 3 ay isə kəskin tədd olma prosesinin ən çox baş verdiyi dövrdür.

Əməliyyatdan sonra birinci gün.

Əməliyyatdan sonta xəstəyə əməliyyatətrafı dövrdə xəstənin müşahidə olunmasında və sidik ifrazının tənzimlənməsində təcrübəsi olan transplnatasiya komandası nəzarət edir. Təbii ki, ilkin olaraq xəstənin hemodinamik vəziyyəti və tənəffüsün stabillliyi təmin edilir. Xəstə ekstubasiya edilir və oyadılır. Xəstənin əməliyyat dövründə yazıları nəzərdən keçirilir, xəstənin qan itirməsi, maye itkiləri nəzərdən keçirilir və korreksiya edilməyə çalışılır. Əməliyyat zamanı istifadə edilən immunosuppressor dərmanlar üçün protokol doldurulmalıdır. Əməliyyatın detalları sənədləşdirilir.

Xəstələr monitora qoşulur və vital əlamətləri davamlı nəzarətdə olur. Birinci sutka ərzində resipientin qəbul etdiyi maye və çlxan maye hər saat hesablanır. Xəstələr hər gün çəkilir. Hər saat xəstə  veziyyətinin deyişilməsi, öskürdülməsi və dərindən nəfəs alınması üçün həvəsləndirilməlidir. Birinci günün sonunda xəstə yataqdan qaldırılır və ondan sonrakı hər gün aktivliyi daha da artırılır.Birinci sutka ərzində 2 dəfə sarğı dəyişilir. Xəstənin fistula olan qolunda heç bir təzyiq ölçülməsi və kanyula qoyulması ola bilməz. Sidik ifrazı saata 50ml dən az və ya 200ml dən çox olduqda transplant nefroloq məlumatlandırılmalıdır. Təzyiq 180mm.c. s. dan çox və ya 110 mm. C.s. dan az olduqda nefroloqa məlumat verilməlidir. Birinci sutka ərzində adətən qida qəbulu olmur. Hər 6 saatdan bir Qanın ümumi analizi, elektrolitlər, kreatinin, şəkər ölçülür. Calsineurininhibitorlarının səviyyəsi  birinci sutkanın sonunda ölçülür.

Böyrək köçürülməsi
böyrək transplantasiyası

Resipientin hemodinamik göstəricilərinin qiymətləndirilməsi çox vacibdir. Bu həm qreftin funksiyasını optimallaşdırmağa kömək edir, həm də sidik ifrazı az olduqda onun səbəbini araşdırmağa kömək edir. Xroniki böyrək çatışmazlığı olan xəstələrdə yüksək təzyiq tez tez rast gəlinir. Transplant komandası resipientin əməliyyatdan öncəki təzyiqi və təzyiq dərmanları ilə tanış olmasıdır. Yüksək arterial təzyiq anastomoz qaçağı riskini artırır və beyin damar problemləri yarada bilər. Təzyiqin aşağı olması isə öz növbəsində kəskin tubular nekroz riskini artırır və eləcə də damarlarda trombların əmələ gəlməsinə səbəb ola bilər.Nifedipine bu xəstələrdə təzyiqi salmaq üçün çox istifadə edilən dərmanlardır. Labetalol isə təzyiq 180mm.c.s. dan çox olduqda və digər dərmanlara cavab vermədikdə istifadə edilir. Mərkəzi venoz təzyiqin ölçülməsi də xəstənin maye balansı haqqında fikir yürütməyə kömək edir.

Resipientin maye balansını saxlamaq üçün bir neçə faktoru nəzərə almaq lazımdır. Xəstənin nə bədənində nə artıq mayenin olmasının nə əskin olmasın faydası yoxdur. Ona görə də maye balansı euvolemik vəziyyətdə olmalıdır. Köçürülən maye adətən xəstənin saatlıq sidik ifrazına əsaslanır. Hər saat xəstələrdə 50ml ətrafında hiss edilməyən maye itkisinin də olduğunu nəzərə almaq lazımdır. Hissolunmayan maye itkisi adətən 5% li qlukoza məhlulu ilə, sidiklə itən maye isə fizioloji məhlulla qaytarılır.

Sidik ifrazının pozulması qreftin perfuziyasından, prenximal vəuroloji faktorlardan asılıdır. Xəstənin nativ böyrəklərinin verdiyi sidiyin miqdarını bilmək çox vacibdir. Bu qreftin funksiyasını qiymətləndirməyə imkan verir. Canlı donorlardan olunan böyrək transplantasiyası zamanı ilkin dövrlərdə oliquriya çox az rast gəlinir. Çünki bu əməliyyat zamanı işemiya vaxtı çox qısa olur. Ona görə də əgər bu baş verərsə təcili resipientin böyrəyinin perfuziyası haqqında düşünmək lazım gəlir. Əməliyyatdan sonra diurezi artırmaq üçün bəzi tədbirlər görülə bilər. Bəzi mərkəzlər calsineurin inhibitorlarını birinci sutka ərzində təyin etməyi məsləhət görmürlər. Bəzən isə 1-4mkq\kq dozada dopamin təyin edilməsi fayda verir. Əməliyyatdan sonrakı dövr üçün oliquriya sidik 50ml dən az olduqda hesab edilir. Sidik ifrazını qiymətləndirməzdən əvvəl sidik kateteri yaxşıca yuyulmalı və resipientin maye balansı qaydasında olmalıdır. Əgər bunlar qaydasındadırsa o zaman xəstəyə 160mq –a qədər furosemid verilə bilər. Bu da kömək etməsə dializ lazım ola bilər. Xəstə hipovolemik olduqda isə 500ml izotonik məhlul bonus şəklində yeridilə bilər. Bəzən xəstənin maye balansını dəqiq qiymətləndirmək olmur. Bu zaman ehtiyatla bir qədər maye verib arxası ilə furosemid etmək faydalı olur.

Sidik ifrazını artırmaq üçün tədbirlər fayda vermədikdə təcili xəstənin bu vəziyyətinə səbəb ola biləcək şərtləri aydınlaşdırmaq üçün diqnoz üsullarından istifadə edilir. Doppler USM çox effektli müayinə metodu hesab edilə bilər. Böyrəyə qan dövranı təyin edilmədikdə təcili cərrahi əməliyyata ehtiyac olur.

Bəzən əməliyyatdan sonra resipient həddən çox sidik verməyə başlayır. Saata 500ml dən çox sidik verdikdə buna poliuriya deyirik. Bu xəstələr adətən hipervolemik vəziyyətdə olurlar və onlara maye köçürülməsi itirilən maye ilə çox sıx şəkildə uyğunlaşdırılmalıdır. Elektrolit itkilərinə də fikir verilməlidir, lazım olduqda kalium və kalsium bərpa edilməlidir.

Bəzən əməliyyatdan sonra xəstələrdə qanaxma da ola bilər. Bunu drenajdan gələn qanla, qanda hemoqlobinin və hemotokritin səviyyəsinin düşməsi ilə, böyrək ətrafında əməl gəlmiş hematomanı əməliyyat nahiyədində şişkinliklə və ya USM ilə təyin etməklə aşkar etmək olur. Bəzən təkrar əməliyyata ehtiyac olur, bəzən isə hematoma özü sıxaraq qanı saxlayır. Lazım olduqda transfuziya da olunur.

Bunlar da maraqlı ola bilər.

 

Böyrək Transplantasiyası. 1-ci sutka. Tibb bacısı üçün protokol

Böyrək transplantasiyası olunmuş xəstələrə qulluq zamanı tibb bacısının birinci sutka ərzində əməl etməli olduğu qaydalar.

  • Xəstələr monitora qoşulur və vital əlamətləri davamlı nəzarətdə olur.
  • Birinci sutka ərzində resipientin qəbul etdiyi maye və çlxan maye hər saat hesablanır.
  • Xəstələrin çəkisi hər gün ölçülür.
  • Hər saat sonunda xəstənin veziyyətinin deyişilməsi, öskürdülməsi və dərindən nəfəs alındırılması vacibdir. Xəstə oyaq olduqca spirometriya edilməlidir.
  • Birinci günün sonunda xəstə yataqdan qaldırılır və ondan sonrakı hər gün aktivliyi daha da artırılır.
  • Birinci sutka ərzində 2 dəfə sarğı dəyişilir.
  • Xəstənin fistula olan qolunda heç bir təzyiq ölçülməsi və kanyula qoyulması ola bilməz.
  • Sidik ifrazı saata 50ml dən az və ya 200ml dən çox olduqda transplant nefroloq məlumatlandırılmalıdır.
  • Təzyiq 180mm.c. s. dan çox və ya 110 mm. C.s. dan az olduqda nefroloqa məlumat verilməlidir.
  • Birinci sutka ərzində adətən qida qəbulu olmur.
  • Hər 6 saatdan bir Qanın ümumi analizi, elektrolitlər, kreatinin, şəkər ölçülür.
  • Calsineurininhibitorlarının səviyyəsi birinci sutkanın sonunda ölçülür.

 

 

Böyrək Transplantasiyasının ağırlaşmaları

Op. Dr. Kamran Beydullayev, MRCS İngiltərə, Ümumi və Transplant Cərrah, 0504063853

böyrək transplantasiyası
Böyrək transplantasiyası

Böyrək transplantasiyası böyük əməliyyatdır və digər böyük əməliyyatlarda rast gəlinə bilən bütün ağırlaşmaların burada da olması mümkündür. Bunlar erkən və gecikmiş, ümumi və spesifik, cərrahi və ya terapevtik və s. kimi təsnifatlana bilər. Orqanın orqanizm tərəfindən rədd edilməsi ( recekt olması), immunosuppressor dərmanların yaratdığı problemlər digər məqalədə göstərilib. Burada əməliyyatdan sonra rast gəlinə bilən bəzi spesifik ağırlaşmalar haqqında danışılıb.

Böyrək transplantasiyası
Böyrək köçürülməsi
  1. Yara infeksiyası. Maraqlıdır ki, böyrək transplantasiyası yeni başlayan illərdə bu göstərici 25% olmuşdur. İndi isə bu göstərici 1% dən də aşağıdır. Bunun müxtəlif səbəbləri vardır. Birincisi böyrək resipientləri indiki zamanda daha sağlamdırlar, ikinci steroidlərin dozası indi əvvəllər istifadə edildiyindən daha aşağıdır, üçüncüsu isə antibiotiklərin istifadəsi ilə bağlıdır. Bütün böyrək transplantasiyalarında profilaktik antibiotiklər istifadə edilir. Adətən seftriakson molekulu yetərli olur. Kök xəstələrdə yara infeksiyası olma ehtimalı kifayət qədər yüksəkdir. Əgər yara infeksiyalaşarsa bu müvafiq şəkildə drenaj edilməklə və uyğun sistem antibiotikləri ilə müalicə edilir.
  2. Limfosele. Əməliyyat zamanı qalça damarlarını əhatə edən limfa damarlarının kəsilməsi limfa mayesinin axaraq toplanması nəticəsində yaranır. Əməliyyatdan sonra 1-2 həftəyə üzə çıxır. Bu nəzərə çarpmayacaq dərəcədə az, xəstəyə narahatçılıq verə biləcəyi qədər çox ola bilər. Limfasele həcm effekti verərək uretranı, qalça venasını sıxıb bağlaya bilər. Əməliyyat zamanı limfa damarları ehtiyatla bağlanmaqla bu problemin qarşısını almaq olar. İmmunosuppressor dərman kimi Sirolimus istifadə edildikdə limfosele ehtimalı yüksəlir. Ultrasəslə diaqnoz qoymaq mümkündür. Yığıntının iynə ilə biopsiyası diaqnozu təsdiqləyə bilər. Sidik qaçağı və hematoma ilə differensiasiya edilməlidir. Kiçik və asimptomatik limfosele zamanı heç bir tədbir görülmür. Sidik axarının təzyiq nəticəsində bağlanması müalicə üçün göstərişdir. Bu zaman sadəcə drenaj etmək problemi aradan qaldırır.
  3. Qanaxma. Bu vəziyyətə səbəb həm cərrahi texnika, həm də xəstənin laxtalanma sistemində olan problemlər səbəb ola bilər. Əməliyyat zamanı qanamayan, spastik vəziyyətdə olan xırda damarlar bir müddət sonra qanamaya başlaya bilər. Ona görə də əməliyyat zamanı ehtiyatlı hemostaz vacibdir. Əməliyatdan öncə xəstənin dializ alması uremiya ilə bağlı koaqulopatiyanı azalda bilər və terapevtik qanaxmanın qarşısını alar. Laxtalanma sisteminə təsir edən dərmanlar əməliyyatdan lazım olduğu qədər əvvəl saxlanmalıdır. Məsələn aspirin üçün bu 10 gün, varfarin üçün 3 gündür.
  4. Qreftin trombozu.
    Böyrək transplantasiyası
    Böyrək venasının trombozu

    Bu həm arteriyanın, həm də venanın tromb nəticəsində bağlanması səbəbindən yarana bilər. Adətən əməliyyatdan sonra ilk günlərdə əmələ gəlir. Amma bir neçə ay sonra da ola bilər. Tədqiqatlar 0.5% dən 8% ə qədər ehtimalla yarana biləcəyini deyir. Erkən vaxtlarda olan tromboz cərrahi texnika ilə əlaqələndirilir. Gecikmiş tromboz isə adətən kəskin recekt olmanın nəticəsi olur. Normal fəaliyyət göstərən böyrək qəfldən funksiyasını saxlayarsa bundan şübhələnmək lazımdır. Doppler ultrasəs müayinəsi diaqnoz qoymağa kömək edir.  Transplant böyrəyin isti işemiya vəziyyətinə dözümlülüyü az olduğundan köçürülmüş böyrək çox halda itirilir. Ancaq sürətli diaqnoz qoymaq mümkün olan hallarda onu qorumaq olur.

  5. Böyrək arteriyası stenozu. Çox rast gəlinə bilən ağırlaşmalardan hesab edilir. Əməliyyatdan 3 aydan 2 ilə qədər sonra əmələ gəlir. Adətən anastomozdan sonrakı hissənin stenozu ilə görsənir. İnvaziv radioloqlar stent qoymaqla müalicə edə bilərlər. Bu mümkün olmadıqda əməliyyat olunmalıdırlar.
  6. Sidik qaçağı. Sidik qaçağı sidik kisəsi, sidik axarı və böyrək ləyənləri səviyyəsində ola bilər. Adətən əməliyyatdan bir neçə gün sonra aşkar edilir. Cərrahi texnikaya bağlılığı çoxdur. Anastomoz sıx qoyulmadıqda və ya sidik axarının işemiyası nəticəsində sonradan perforasiya nəticəsində yarana bilər. Şübhələndikdə drenajdan axan maye kreatinin səviyyəsinə görə yoxlanılır.  Diaqnoz qoyulan andan müalicə başlanmalıdır. İlkin müalicəsi sadəcə sidik kateteri qoyulmasından ibarətdir. Kateter sidik kisəsində gərginliyi azaldır və bir çox hallarda tam sağalmaya şərait yaradır. Perkutan nefrostom həm diaqnoz qoymaq üçün, həm də sidik axınını kontrollu etmək üçün qoyula bilər. Bu həm də spesifik müalicə üçün vaxt qazandıra bilər. Cərrahi müalicə zədənin səviyyəsindən asılıdır. Bu qaçaq olan yerin tikilməsindən nativ sidik axarlarının istifadə edilməsinə qədər müxtəlif ola bilər.
  7. Sidik axarlarının obstruksiyası ( bağlanması). Bu vəziyyət adətən transplant böyrəyin funksiyasının pozulması ilə üzə çıxır. USM də hidronefroz aşkar edilir. Əməliyyatdan sonrakı kəskin obstruksiya olduqda təcili cərrahi müdaxilə lazım ola bilər. Bəzi hallarda isə endo uroloji texnikanın köməyi ilə müalicə etmək mümkündür.

Bunlar da maraqlı ola bilər.

 

Böyrək Transplantasiyası üçün məlumat sessiyası

Op. Dr. Kamran Beydullayev, MRCS İngiltərə, Ümumi və Transplant Cərrah, 0504063853

Böyrək Transplantasiyası məlumat sessiyası

Bütün böyrək transplantasiyalarına namizəd olan xəstələr məlumat sessiyalarına qatılmaq üçün həvəsləndirilməlidirlər. Daha yaxşı olar ki, onlar bu sessiyalara öz yaxın qohumları ilə və ya dostları ilə qatılsınlar. Bu görüşlərdə əməliyyata barədə ətraflı məlumat verilir, onun riskləri izah edilir, əməliyyatdan sonra xəstələrin qəbul etdikləri immunosupressor dərmanların əlavə təsirləri haqqında məlumat verilir. Əməliyyat prosesi  və onun ağırlaşmaları ayrılıqda izah edilir. Canlı donordan böyrək transplantasiyası və bunun kadavra transplantasiyasından üstünlüyü barədə danışılmalıdır. Ümumilikdə böyrək transplantasiyasının dializdən daha çox üstünlüklərinin olması nəzərə çatdırılmalıdır. Qreftin (donordan alınan böyrək) yaşama müddətini və resipientin morbidliyini ( ölmək ehtimalı) əks etdirən statistika xəstəyə və xəstə adamlarına deyilməlidir və onlarla birlikdə müzakirə edilməlidir. Orqanın orqanizm tərəfindən rədd olması prosesi  (receksiya, recekt olması) xəstəyə və ailə üzvlərinə izah edilməli və eləcə də onlar infeksiya tutma, şiş xəstəlikləri əmələ gəlmə riskləri barədə məlumatlandırılmalıdırlar.

Xəstə bilməlidir ki, hətta uğurlu transplantasiyadan sonra da bu sona qədər getməyə  bilər və xəstə nə zamansa yenə də dializə qayıda bilər. Burada xəstələrin dializ və diet məhdudiyyətlərini transplantasiya əməliyyatı ilə və immunosupressiv dərmanların qəbulu ilə müqayisə etməsinə kömək etmək lazım gələ bilər. Uşaq dünyaya gətirmək istəyən qadınlarla transplantasiyadan sonra bunun mümkün olması müzakirə edilməlidir.

Əməliyyatın riskləri və faydaları xəstələrə onlar müayinələrə başlamazdan öncə izah edilməlidir. Çünki bu informasiya sesiyaları zamanı xəstələr əməliyyat olunmaqdan imtina edə bilərlər və bu da onları bahalı əməliyyatönü müayinələrə pul vəsaiti xərcləməkdən azad edə bilər.

böyrək transplantasiyası
Böyrək transplantasiyası

 

 

 

 

 

 

 

 

Kimlərə transplantasiya əməliyyatı etmək olmaz?

  • Son dövrlərdə keçirdiyi və ya yayılmış bədxassəli şiş xəstəliyi
  • Hal hazırda davam edən kəskin infeksiya
  • Bir neçə ədəd böyrəkdən kənar müalicə edilə bilməyən xəstəliyi
  • Müalicəyə əməl etməyəcəyini göstərən əlamətlər və ya psixi xəstəlik
  • Narkotik asılılıq
  • Təkrar olunan nativ böyrək xəstəliyi

Yuxarıda göstərilən şərtlər əməliyyat üçün major əks göstərişlərdir. Bundan başqa bir xeyli nisbi əks göstərişlər vardır ki, bu şərtlər olan xəstələrin də əməliyyat olunması yerli xəstəxanadaxili protokollardan və təcrübədən asılıdır. Bunlara çox artıq çəkisi olan xəstələr və deyilməsinə baxmayaraq siqaret çəkməyi davam edən xəstələr aid ola bilər.

Transplantasiya haqqında hər hansı sualı olan xəstələrə mərkəzimizdə pulsuz böyrək transplantasiyası məlumat sessiyalarına qatılmaları məsləhətdir.

 

Bunlar da maraqlı ola bilər

 

Böyrək donorları (2-ci hissə).

Op. Dr. Kamran Beydullayev, MRCS ingiltərə, Ümumi və Transplant Cərrah, 0504063853

Böyrək donoru,

 

 

 

 

 

 

 

Donorun əməliyyata razılığının alınması prosesin çox vacib hissəsi hesab edilir. Bu həm də ona görə çox vacibdir ki, standart müalicələrdən fərqli olaraq donor üzərində aparılan əməliyyat onu sağaltmaq üçün deyil. Donor əməliyyatı əslində təbabətin birinci qanunu olan xəstəyə zərər vurmamaq prinsipi ilə paradoks təşkil edir. Donorluğa razılıq verəcək adam ilk növbədə anlaşıqlı olmalı (qərar qəbul etmək üçün uyğun), donor olmağa istəkli olmalıdır, təmənnadan azad olmalıdır, tibbi və psixoloji sağlam, əməliyyat riskləri və donorluq barədə tam məlumatlı, və resipient üçün mümkün olan alternativ müalicə üsulları haqqında məlumatlı ( donor bilməlidir ki, o böyrəyin vermədiyi təqdirdə belə xəstə dializlə davam edə bilər və ölməyə bilər) olmalıdır.

Hansı donoru seçməli?

Əgər bir ailədə bir neçə donor varsa o zaman müayinələri toxuma uyğunluluğu daha çox üst üstə düşən donordan başlamaq məsləhətdir ( məsələn, iki haplotip olan bir haplotip olandan daha üstün tutulmalıdır). Toxuma uyğunluqları eyni olanlarda əvvəlcə yaşlı donoru nəzərdən keçirmək məntiqli olar. Cavan donor isə illər sonra qreft yararsız olduqda ikinci transplantasiya üçün saxlanıla bilər. Donor olan qadınların hamilə qalması üçün və ginekoloji problemlərinin artması riski çox azdır. Bioloji uyğun donorlar qohum olmayan donorlardan daha üstün sayılır.

Donorun resipientin müayinələri zamanı onu müşahidə etməsi adətən yaxşı proqnostik əlamət sayılır. Elə potensial donora da ilk yaxınlaşma və bu barədə söhbət resipient tərəfindən olsa daha məqsədəuyğundur, nəinki həkim nefroloq və ya transplant cərrah tərəfindən. Bəzi xəstələr isə öz ailə üzvləri ilə bu barədə söhbət eləməyə çətinlik çəkirlər, bu zaman isə həkim onlar arasında bu mövzunu müzakirə etməyə vasitəçilik edə bilər. Donorluq prosesini izah edən yazılı materiallar adətən donorlara qorxuya və narahatçılığa üstün gəlməyə kömək edir.

Psixoloji müayinə

Psixoloji müayinə potensial donorların müayinəsinin əsas hissələrindən biridir. Bu zaman donorun motivasiyası aydınlaşdırılır, hansı bir şəkildə isə təzyiqlərin olmasını istisna etməlidir. Əməliyyat risklərini anlamayacaq qədər ciddi psixiatrik xəstəliyi olanlar və ya cərrahi əməliyyatın stresinin onların xəstəliyini alovlandıra biləcəyi riski olan psixiatrik problemli xəstələr donor kimi qəbul edilmir. Donorun sosial dəstəyinin də olub olmaması aydınlaşdırılmalıdır. Verilən orqan qarşılığında pulla və ya ona ekvivalent bir şeylə mükafatlandırılan donorlar diskvalifikasiya olunur.  Donorluq prosesi zamanı yol xərcləri, ev kirayəsi xərcləri və məhrum olduğu əməkhaqqı əvəzi pul mükafat hesab olunmur.

Donorluğun riskləri

Böyrək donorlarında qısa müddətdə gözlənilən ağırlaşmalar ehtimalı çox aşağıdır. Ölüm olmaq ehtimalı 0.03% -dir. Orqan Bölüşməsinin Birləşmiş Şəbəkəsi ( UNOS) 1999-2002 illər arasında 15000 canlı böyrək donorunda xəstəxanada olduğu müddətdə cəmi iki ölüm hadisəsi qeydə almışdır. Xəstəxanaya yenidən qəbul olma və təkrar əməliyyat risklərinin də ehtimalı 1%-in altındadır. 1.5% donorlara qan köçürülə bilər.  Dərin vena trombozu, ağciyərin trombemboliyası, yara infeksiyası, sətəlvəm və s. kimi digər ağırlaşmaların da olmaq ehtimalı 3%-dir. Donorlarda gələcəkdə xroniki böyrək çatışmazlığının inkişaf etməsi riski də çox aşağıdır. Araşdırılan 48000 donor arasında yalız 20 nəfərində sonradan böyrək transplantasiyasına ehtiyac olmuşdur.

Donorların yaşı

Yuxarı yaş əməliyyatətrafı ağırlaşmaların olması riskini artırır. Müxtəlif mərkəzlərdə yuxarı  yaş limiti müxtəlifdir.  UNOS araşdırması 27% mərkəzlərdə ümumiyyətlə yuxarı yaş limiti olmadığını aşkar edib. 6% mərkəz 55 yaşı, 13% mərkəz 60 yaşı, 70% mərkəz 70 yaşı, 3% mərkəz isə 75-80 yaşları yuxarı limit kimi qəbul edirlər. Yaşlı donorlarda bir nüansı nəzərə almaq lazımdır ki, onların böyrəklərinin gözlənilən yaşama müddəti daha azdır. Aşağı yaş isə adətən 18 götürülür. Çünki, bu yaşdan aşağı hüquqi olaraq onların əməliyyata razılıq vermək ixtiyarı yoxdur.

Resipientə infeksiya  və xərcəng yoluxdurma riski

Donorlar HİV, Hepatit B, hepatit C kimi infeksiyalara görə yoxlanılır və bu infeksiyalar olduqda diskvalifikasiya olunurlar. Müalicə olunmuş siflis, vərəm, aktiv olmayan sitomeqalovirus infeksiyalarında əməliyyata əks göstəriş yoxdur. HTLV (human T lymphocyt virus), HHV (human herpes virus) kimi infeksiyalar xəstədə kaposi sarkoması, T hüceyrə leykemiyası yaratmaq ehtimalını artırır və ona görə də bu infeksiyalar aktiv fazada olduqda əməliyyat olunmur.

Böyrək donorları həmçinin xərcəng xəstəliyinə görə sorğu sual olunmalıdırlar. Onun həm ailə tarixçəsi, həm də fərdi tarixçəsi araşdırılmalıdır. Bir çox xərcəng xəstəliyi keçirmişlər donorluqdan saxlanılır.

Donorun müayinəsində vacib hissələrdən biri də gələcəkdə onda böyrək xəstəliyinin ola bilmək riskinin araşdırılmasıdır. Donorlarda bundan ötrü aşağıdakılar araşdırılır

  • Qlomerulyar filtrasiya göstəricisi
  • Proteinuriya
  • Hematuriya
  • Hipertenziya
  • Şəkərli Diabet
  • Artıq çəki
  • Böyrəkdə daş
  • İrsi böyrək xəstəlikləri

Bunlar da maraqlı ola bilər

 

Böyrək donorları (1-ci hissə)

Op. Dr. Kamran Beydullayev, MRCS İngiltərə, Ümumi və Transplant Cərrah, 0504063853

 

 

Canlı böyrək donorları

Donor olmadan böyrək transplantasiyasını həyata keçirmək mümkün deyil. Donorlar canlı və kadavradan olmaqla iki qrupa bölünür. Müxtəlif ölkələrdə bunların nisbəti fərqlidir. Qərbdə daha çox kadavradan istifadə ediir. Azərbaycanda icra edilmiş böyrək transplantasiyasının hamısı canlı donorlar vasitəsi ilə olmuşdur. Canlı donorlardan alınan böyrək hesabına olunan transplantasiya zamanı köçürülmüş böyrəyin ömrünün uzunluğu kadavradan alınan böyrəklərdən daha çoxdur. (15-20 vs 8-12)

Mərkəzlərdən asılı olaraq canlı böyrək donorlarının seçimi müxtəlifdir. Amma bütün bunlara baxmayaraq donor müayinəsi zamanı 3 əsas suala cavab vermək lazımdır.

  1. Donor olacaq şəxs gözlənildiyindən daha artıq cərrahi risk daşıyırmı?
  2. Donorun resipientə hər hansı infeksion xəstəlik və ya şiş xəstəliyi keçirmək şansı varmı?
  3. Tək böyrəklə qalacaq donorun gələcəkdə hər hansı tibbi problemlə üzləşmək şansı varmı?

3 cü suala cavab vermək bir az həmişə çətin olur. Bunun üçün xəstədə gələcəkdə hipertoniya vəya şəkərli diabet inkişaf etməsi riskinin yüksək ollması aydınlaşdırılmalıdır. Bəzən xəstənin ailə tarixçəsi də nəzərdən keçirilir.

Donor müayinədən əvvəl bunları bilməlidir

  • Müayinələrin olunması mütləq donor olmaq anlamına gəlmir.
  • Müayinələri hər zaman dayandırmaq hüququnuz vardır.
  • Həkim hər an səbəbini sizə izah etməklə sizi donorluqdan kənarlaşdıra bilər.
  • Sizi müstəqil olan donor komandası müayinə edir, onun resipient əməliyyatına aidiyyatı yoxdur və sizin maraqlarınızı qoruyur.
  • Donor müayinəsi zamanı əldə edilən məlumatlar konfidensial saxlanılır.
  • Siz hepatitlərə, HİV –yə və digər infeksiyalara görə yoxlanacaqsınız.
  • Müayinələr zamanı sizin gələcək həyatınıza təsir edə biləcək gözlənilməz xəstəliklər aşkar edilə bilər.
  • Bəzi müayinələr zamanı müəyyən narahatçılıqlar və risklər ola bilər. Məsələn qan alınan zaman, venadaxili kontrast maddə vurulan zaman.
  • Müayinələr müəyyən mailiyyə sərfinə səbəb olacaqdır.
  • Əməliyyatdan sonra uzun müddət tibbi müşahidədə olmanız məsləhət görülə bilər.
  • Resipient üçün sizin böyrək donorluğununzdan başqa alternativ müalicə üsulu da mövcuddur.

Əməliyyatdan əvvəl potensial donorla əməliyyat haqında geniş söhbət edilməli və ondan əməliyyat üçün razılıq alınmalıdır.

Donorlar aşağıdakı müayinələri keçməlidirlər

Məcburi müayinələr

  • Fiziki müayinə
  • Psixoloji müayinə
  • Qan qrupu
  • Çəki , boy və BÇİ (BMİ)
  • Qan təzyiqi ölçülməlidir (bir neçə dəfə)
  • Qanın ümumi analizi, qanın biokimyəvi analizləri, koaqulyasion panel, sidiyin analizi, şəkər və s.
  • Kreatin klearans, QFG (GFR ) qlomerulyar filtirasiya göstəricisi, və sidikdə protein
  • Döş qəfəsi rentgeni
  • Elektrokardioqram
  • Pap yaxması
  • İnfeksiyaya görə- hepatit C, hepatit B, HİV, CMV, EBV, HTLV, VDRL
  • KT angioqrafiya

Seçimli olan müayinələr

  • Kolonoskop
  • Mammoqrafiya
  • Prostat spesifik antigen
  • Trombofiliya paneli
  • Vərəmə görə müayinə
  • Sistoskopiya
  • Böyrəklərin biopsiyası və s.

Aşağıdakılar donorluq üçün əks göstərişlər ola bilər.

  • Donor əməliyyatının risklərini anlamaq üçün psixi durumunun yeterli olmaması.
  • Adekvat şəkildə müalicə olunmayan psixiatrik xəstəlik
  • Aktiv narkotik və akkoqol istifadəçiləri
  • Böyrək xəstəliyi əlamətləri. ( albuminuriya, proteinuriya, aşağı QFG, izah oluna bilməyən hematuriya və piauriya)
  • Əhəmiyyətli şəkildə abnormal böyrək anatomiyası
  • Təkrar olunan nefrolitias və ya ikitərəfli böyrək daşları
  • Kollagen vaskulyar xəstəlik
  • Şəkərli diabet
  • Hipertenziya
  • Keçirilmiş miokard infarktı və koronar arteriya xəstəliyi
  • Orta və ağır ağciyər xəstəliyi
  • Hal hazırda mövcud olan neoplasiya
  • Xərcəng xəstəliyi tarixçəsi
  • Böyrək xərçəngi olan ailə tarixçəsi
  • Aktiv infeksiya
  • Xronik aktiv viral infeksiya
  • Əhəmiyyətli xronik qaraciyər xəstəliyi
  • Əhəmiyyətli nevroloji xəstəlik
  • Anticoaqulyant tələb edən xəstəliklər
  • Hamiləlik
  • Trombotik xəstəlik tarixçəsi və trombəmələgəlmə risklərini artıran şərtlər

 

  • Nisbi əks göstərişlər

 

  • ABO uyğunsuzluq
  • Yaş 18 dən aşağı və 65 dən yuxarı
  • Piylənmə. Xüsusi ilə BÇİ > 35
  • Yüngül və asanlıqla müalicə edilən hipertenziya
  • Tək nefrolitiaz epizodu
  • Sidik analizinin yüngül abnormallıqları

 

Bunlar da sizə maraqlı ola bilər